Tijd voor een betere balans
In een wereld van almaar toenemende complexiteit vervreemdt ons idee van waarheid ons steeds meer van de echte werkelijkheid.
Onze kijk op de wereld is, dankzij de vertrekpunten van de Verlichting, mechanistisch analytisch. We benaderen de wereld als een klok die je, als je weet hoe hij in elkaar zit, kunt afregelen. In dit mechanistisch beeld streven we naar beheersbaarheid: we baseren ons op zekerheid en we sturen bij voorkeur richting een equilibrium. Een status quo. Stabiliteit is goed. We denken in termen van zekerheden en van een maakbare wereld.
Dit mechanistisch vertrekpunt is de bril waarmee we naar de werkelijkheid kijken en daarmee proberen we de waarheid over de complexe werkelijkheid te ontdekken. Die bril is echter ontoereikend. Dat merken we in deze dagen weer overduidelijk. En het vasthouden aan dit vertrekpunt leidt ertoe dat we aan wezenlijke kenmerken van de werkelijke wereld voorbijgaan. In die zin brengt het vasthouden aan het mechanistische perspectief ons steeds verder af van de complexe werkelijkheid waarin wij leven en acteren.
Want naast mechanistisch perspectief is er het dynamische perspectief. Een perspectief dat uitgaat van constante beweging, constante dynamiek, complexe samenhang, evolutie en waarschijnlijkheid. Dit dynamisch perspectief is van toepassing op vele aspecten van ons leven: de biologie, de natuur, de psychologie en ook van onze bedrijven en instituties. Het dynamische perspectief is de bron van vernieuwing en ontwikkeling. Van innovatie en levenskansen. Deze dynamische kant is ongrijpbaar en onzeker.
Geen van beide perspectieven op zich geeft een volledig beeld van een complexe werkelijkheid. Desondanks prevaleert veelal het mechanische. Dit is historisch te verklaren. Echter, het is de zinvolle combinatie van beide perspectieven die maakt dat we door weten te dringen tot de kern van de zaak en zo komen tot waardevolle antwoorden. En we een waarachtig beeld vormen van de complexe werkelijkheid.